Metody badawcze archeologii.

Metody badań archeologicznych można podzielić na:

* metody poszukiwania i pozyskiwania źródeł archeologicznych
* metody analizowania źródeł i wydobywania z nich informacji

Na etapie poszukiwania źródeł archeologia posługuje się np. analizą dawnych map, analizą historycznej sieci osadniczej, analizą środowiska naturalnego, poszukiwaniem artefaktów na powierzchni ziemi (np. wyoranych fragmentów ceramiki zabytkowej), obserwacją powierzchni z aparatów latających (archeologia lotnicza), analizą zawartości fosforu w glebie (badania geochemiczne), jak również rozmaitymi metodami geofizycznymi (np. metodą elektromagnetyczną czy elektrooporową). Odnalezione miejsca występowania źródeł archeologicznych mogą być badane wykopaliskowo (wykopaliska archeologiczne) lub objęte ochroną rezerwatową.

Na etapie analizy pozyskanych źródeł archeolodzy posługują się rozmaitymi metodami, prowadzącymi do ustalenia m.in.:

* chronologii źródeł
* funkcji wytworów
* powiązań kulturowych
* przynależności etnicznej
* uwarunkowań gospodarczych i ekologicznych
* organizacji społecznej
* systemów wierzeniowych.

Metody datowania w archeologii [edytuj]

Ustalanie chronologii źródeł archeologicznych obejmuje:

* ustalanie chronologii względnej
* ustalanie chronologii absolutnej (kalendarzowej).

Metodami ustalania chronologii względnej są:

* analiza stratygrafii stanowiska archeologicznego
* seriacja chronologiczna

Metodami ustalania chronologii absolutnej są np.:

* analiza analogii z obszarów o ustalonym datowaniu
* analiza importów z obszarów o ustalonym datowaniu (np. z obszaru Cesarstwa Rzymskiego)
* metody izotopowe (np. metoda radiowęglowa i metoda potasowo-argonowa)
* metoda termoluminescencyjna (TL) i optoluminescencyjna (OSL)
* tefrochronologia (ustalanie datowania na podstawie identyfikacji warstw popiołów wulkanicznych pochodzących z wybuchów wulkanów o znanej chronologii)
* dendrochronologia (analiza sekwencji słojów w elementach drewnianych pochodzących z wykopalisk i porównywanie ich ze skalami dendrochonologicznymi tworzonymi na podstawie zestawiania próbek pobranych z belek o znanej dacie ścięcia drzewa)

Archeologia i nauki biologiczne [edytuj]

Archeologia korzysta również z możliwości poznawania przeszłości, jakie wynikają ze współpracy z naukami biologicznymi.

Paleobotanika, dzięki identyfikacji i analizie szczątków roślinnych (pyłków i/lub szczątków owoców i nasion) pozwala m.in. na:

* odtworzenie dziejów zasiedlenia danego miejsca (na podstawie analizy zmian w diagramie pyłkowym – palinologia)
* ustalenie właściwości środowiska naturalnego w danym okresie (na podstawie znajomości warunków, w których rosną gatunki zidentyfikowane dzięki obecności pyłku lub makroszczątków roślinnych w depozytach archeologicznych);
* odtworzenie charakteru gospodarki i rodzaju spożywanych pokarmów roślinnych (rodzaje uprawianych i zbieranych roślin);
* ustalenie preferencji kulturowych do korzystania z pewnych gatunków roślinnych (jeśli pewne gatunki są nadreprezentowane w spektrach pyłkowych).

Paleozoologia, dzięki identyfikacji i analizie szczątków zwierzęcych pozwala m.in. na:

* ustalenie jakie zwierzęta były eksploatowane konsumpcyjnie, jakie były hodowane, na jakie polowano – a więc również na odtworzenie warunków środowiska i ustalenie preferencji kulturowych;
* ustalenie wielkości stada i ilości spożywanego mięsa;
* rekonstrukcję cech morfologicznych zwierząt w przeszłości (dane dotyczące ewolucji zwierząt)

Paleoentomologia, dzięki identyfikacji i analizie szczątków owadów pozwala na

* ustalenie warunków klimatycznych (temperatury powietrza, wilgotności), roślinności, pokrywy glebowej i świata zwierzęcego (pasożyty) oraz intensywności działań ludzkich.

Paleolimnologia, dzięki identyfikacji i analizie szczątków organizmów żyjących w wodach śródlądowych (głównie okrzemek i wioślarek), pozwala na

* odtworzenie przemian klimatycznych i procesów antropogenicznego zmieniania krajobrazu, ponieważ poszczególne warunki mają określone wymagania środowiskowe.

Antropologia fizyczna, dzięki identyfikacji i analizie szczątków kostnych człowieka, pozwala na:

* ustalenie cech anatomicznych człowieka przeszłości (dane dotyczące ewolucji człowieka);
* ustalanie zmienności człowieka w czasie i przestrzeni
* ustalenie stanu i struktury biologicznej populacji pradziejowych,
* ustalenie przyczyn śmierci i nękających chorób,
* ustalanie pokrewieństwa na podstawie grup krwi i badania DNA
* reakcji morfologicznych człowieka na warunki życia w pradziejach